Girişimci Samuray

Özer Turan/Ergun Candemir/Forbes Türkiye

Çağın kritik sektörleri bilgi işlem ve telekomünikasyona sağladığı altyapı hizmetleriyle büyüyen Palmet Enerji, sektöründe devasa bir atılıma hazırlanıyor. Hedef: 650 milyon dolar yatırım, 500 milyon dolar ciro.

Küçük Çamlıca'daki Palmet Enerji'nin bulunduğu binanın dördüncü katında sadece şirket yönetimindeki yedi kişinin girebildiği küçük bir oda var. Retina okumasından geçilerek girilebilen bu oda bir uzay üssünü andırıyor. Odanın girişine tek bir toz zerreciğini bile ıskalamayan bir hava püskürtme düzeneği yerleştirilmiş. Hedef odaya girenleri sistemin sterilizasyonunu bozmayacak şekilde tozdan arındırmak.

Palmet'in kurucusu ve yönetim kurulu başkanı Doğanay Samuray'ın her gün bu işlemlerden geçerek girdiği bu oda şirketin beyni konumunda. Yüksek teknolojiyle donatılmış odanın duvarlarında, 12 adet plazma ekran üzerinde şirketin her noktasını anlık görebilmek mümkün. Türkiye sanayiinin en önemli bölgelerinden biri olan Gebze'nin doğalgaz dağıtımını yapan Palmet'in patronu bu ekranlar sayesinde doğalgaz dağıtım vanalarını anlık olarak kontrol ediyor.

Palmet'in yönetim odasında doğalgaz dağıtım vanalarından geçen gaz ve basınç miktarından şirket araçlarının bulunduğu noktalarını görmek mümkün. Hatta doğalgaz tahsilatını yaptıkları veznelerden bakım ve onarımını üstlendikleri Turkcell baz istasyonlarının hangisinin çalıştığı hangisinin devre dışı kaldığı bilgilerine kadar herşey göz önünde. Gözetim sadece bu kadarla sınırlı değil. Doğanay Samuray'ın önündeki bilgisayardan yaptığı birkaç tıklama şirketin bütün finansal verilerini ve anlık bilançolarını da duvardaki devasa plazmalara yansıtabiliyor. Günde birkaç saatini bu odada geçirmesi Samuray'ın şirkete uçan kuştan bile haberdar olmasına yetiyor.

Onun tüm detaylardan haberdar olma isteğinin altında, belirlediği yüksek hedeflere ulaşmak için hiç hata yapmama isteği yatıyor olabilir. Çünkü 2008 yılını 300 milyon dolarlık ciroyla kapatmayı hedefleyen Palmet, 2010 yılına kadar enerji sektöründe gerçekleştireceği 650 milyon dolarlık yatırımla 500 milyon dolar ciroya ulaşmayı hedefliyor. Doğanay Samuray 20 şirketlik bir grup olan Palmet'i 2007 yılında gerçekleştirdiği yeni yapılanmayla iki ana grupta toplamış: Enerji ve bilgi teknolojileri hizmetleri veren mühendislik grupları. Her iki grupla ilgili iddialı hedefleri var Samuray'ın.

Doğan Samuray'ın babası ve büyük dedeleri Osmanlı döneminden itibaren hep askerlik yapmış. Soyadı Kanunu çıktığında da kuşaklardır asker olan aileye Japonların seçkin dövüşçü sınıfı samuraylardan esinlenerek Samuray soyadı verilmiş. Doğanay Samuray ailedeki askerlik geleneğini sonlandırarak asker olmayı değil girişimciliği seçmiş.

Enerji piyasasının en önemli aktörlerinden bir olan Doğan Samuray, Hacettepe Üniversitesi Fizik Bölümü mezunu. 1980 yılında denk gelen mezuniyetinden sonra mastır yapmak için Amerika'ya gitme kararı almıştı. Gerekli başvuruları yaptıktan sonra gidiş tarihini beklerken Karaköy'deki Perşembepazarı'nda hırdavat ticareti yapan bir yakının yanında zaman geçirmeye başladı. Üniversiteden yeni mezun olmuş bu genç adamın esnaflara verdiği pazarlama taktikleri kısa sürede kendisini fark etmelerini sağladı. Perşembepazarı'nda gördüğü ilgiyi paraya çevirebileceğini düşünen Samuray, Amerika yolcuğunu erteleyerek inşaat malzemeleri satan bir firmada satış ve pazarlama müdürü oldu. Sonrasında Sözaş Metal şirketine geçen Samuray yurtdışından mal getirmek için akreditif alan şirketin pazarlama işlerini yönetmeye başladı.

Özal politikalarının ilk dalgasının hissedildiği bu yıllarda Türkiye'de liberalizmle tanışarak yurtdışına açılmaya başlıyordu. Doğan Samuray bu dönemde üniversitede öğrendiği İngilizcesinin de yardımıyla bütün Körfez ülkelerini dolaşarak ihracat yapmaya başladı. Her türlü inşaat malzemesi ve hazır mutfak ihraç ediyordu. Hatta bir dönem Profilo'nun buzdolaplarının da ihracatı yaptı. Kısa sürede yakaladığı bu başarıyla henüz 25 yaşındayken o dönem 700 kişilik istihdam yaratan Sözer Grubu'nun genel müdürlüğüne kadar yükseldi.

Genel müdür olduktan sonra askerlik görevi için Antalya'ya giden Samuray, bu sırada düşünme fırsatı bulduğunu söylüyor. Sözer'den ayrılarak kendi şirketini kurmaya karar veren Samuray, kendisi için herhangi bir anlamı olmasa da bütün dillerde kolaylıkla telaffuz edilebilir bir kelime olan Palmet isminde karar kıldı. Askerdeyken arkadaşlarına talimat vererek şirketini kurdurdu. Terhis olduğunda ise doğrudan kendi şirketinin başına geçti.

Doğanay Samuray, 1984'te kurduğu Palmet'le yaptığı ilk iş ise paslanmaz çelik ithalatı. Metal işinden fazla para kazanamayacağını anlayan Samuray, aldığı fizik eğitiminin katkısı olacağını düşünerek teknoloji sektörüne girmeye karar verdi. Amerikalı Tectronics'in Türkiye temsilciliğini aldı. Bu firma özellikle elektronik hava temizleme sistemleri üreten bir firma. Bir diğer atağı ise hassas kontrollü klima sistemleri üreticisi İngiliz Denco'nun da temsilciliğini almak oldu. O dönemde Türkiye'de teknoloji ile yeni yeni tanıştığı bu dönemde şirketlerde ve kamu kurumlarında bilgi işlem merkezleri yeni yeni kurulmaya başlanıyordu. Samuray'ın temsilciliğini aldığı hava temizleme sistemleri de bilgi işlem odalarının olmazsa olmazlarındandı. O dönemde Türkiye'de sistem odası kuracak yeterlilikte firmanın olmaması Samuray, için büyük bir fırsat oldu.

Dünyanın en büyük sistem tedarikçilerinden olan IBM sattığı bilgisayar ve diğer donanımların müşterilerce korunamadığını görünce dikkatlerini çeken Doğanay Samuray'ı Amerika'ya götürerek sistem odalarının kurulması ve korunmasıyla ilgili eğitimden geçirdi. Bu eğitimin ardından işin uzmanı haline gelen ve IBM'in tavsiye listesine giren Samuray, o dönemde Türkiye'de kurulan bilgiişlem merkezlerinin neredeyse tamamını kurdu. Mühendislik projesini hazırladığı bilgiişlem merkezlerinin uygulamasını da yaptı. Doğanay Samuray, bugün Türkiye'de kurulu olan bilgiişlem merkezlerinin yüzde 70'ini Palmet'in kurduğu iddiasında. Palmet, bugüne kadar 500'den fazla bilgisayar merkezi, sistem odaları, veri merkezleri, iş sürekliliği ve felaket önleme merkezleri kurdu.

Bilgiişlem merkezlerinin ardından '80'li yılların sonunda telekomünikasyon ve GSM sektörlerinde başlayan yükselme Palmet için ikinci bir sıçrama noktası oldu. 150'den fazla telekom santrali, Turkcell ve şimdilerde Vodafone olan Telsim için 2 binden fazla baz istasyonu kuruyor. Şu anda Turkcell'in Marmara Bölgesi'ndeki baz istasyonlarının bakım ve onarımını da hala Palmet yapıyor. Sadece Türkiye'de değil Azerbaycan, Kazakistan ve hatta Pakistan'da da GSM operatörleri için baz istasyonları kuran Palmet'in bugüne kadar kurduğu toplam baz istasyonu sayısı ise 4 bini geçiyor.

Palmet'in 24 yıllık tarihinde üç önemli kırılma noktası var. Bunlardan ilki Türkiye'de bilgi işlem sektörünün yükselişe geçtiği 80'lerin ortaları. 90'ların başında telekom ve GSM sektörlerinde yaşanan patlama ve 2000'li yılların başlarında enerji piyasasının liberalleşmesi. Bunlar Palmet ve Doğanay Samuray'ın iş dünyasındaki yerini belirleyen diğer önemli kırılma noktaları.
Palmet'in enerji sektörüyle ilk teması 1988'de Türkiye ile Sovyetler Birliği arasında döşenen doğalgaz boru hattının yangın söndürme sistemlerini kurmasıyla başladı. Türkiye'ye doğalgazın girdiği ilk günden beri takip ettiği bu piyasadaki ilk atağını ise 1998'de gerçekleştirdi.

Ancak Palmet yaptığı büyük işlere rağmen çok hızlı büyüyen bir şirket değildi. Ta ki GSM işinin Türkiye'de patladığı 1990'ların ortalarına kadar. GSM ve Telekom sektörlerinde yaptığı işlerle sermaye birikimini tamamlayarak, 1998'den itibaren enerji sektörüyle ilgilenmeye başlaması bir dönüm noktası oldu şirket için. Özellikle enerji dağıtım sektörünün liberalleşmesi için ilk adımların atıldığı dönemde birlikte yükseltilmiş döşeme fabrikası Flopal'ı kurduğu ortağı İngiliz AMEC ile enerji piyasasında yer alabilmek için fizibilite çalışmalarına başladılar.

AMEC'in en önemli özelliği 90'lı yılların başında Ankara'nın doğalgaz dağıtım ağını kuran şirket olması. Bu projenin ardından Türkiye'de çalışmaktan memnun kalmayan İngilizler, kamuda iş yapmak için zorunlu olduğunu düşündükleri yolsuzluk ve rüşvet çarkının dişlilerine takılmamak için piyasadan çekilmişlerdi. Ama akılları da Türkiye'de enerji sektöründeki cazip pazarda kalmıştı. Bu noktada devreye giren Doğanay Samuray, zaten ortağı olan İngilizleri Türkiye'de doğalgaz dağıtım işinin büyüyeceğine ikna ederek birlikte fizibilite çalışmalarına başladı. Gerekli kaynağı ise AMEC İngiliz hükümetinden aldığı 2 milyon poundluk teşvikle karşıladı. Üstelik 2001'de Enerji Piyasası Düzenleme Kurumu'nun (EPDK) kurulmasından iki yıl önce.

Palmet ve AMEC kendi inisiyatifleri ile Kayseri, Konya, Erzurum ve Gaziantep şehirlerinde doğalgaz dağıtım ağının nasıl kurulabileceğine dair fizibilite çalışmaları yaptılar. Henüz enerji yasasının çıkmadığı, dağıtım lisansı kavramının bile olmadığı bu dönemde AMEC Kayseri'de doğalgaz dağıtım ağı kurmak ve işletmek için Enerji Bakanlığı'na imtiyaz başvurusunda bulundu. Çıkan bürokratik engellerden ve işlerin çok yavaş yürümesinden yorulan AMEC doğalgaz dağıtımı için yapılan ilk imtiyaz başvurusunu geri çekti. Yola tek başına devam etmeye kararlı olan Doğanay Samuray, İngilizlerin geri çektiği başvuruyu Palmet adına yineledi. Böylece Türkiye'deki birçok dev gruptan önce enerji piyasasını keşfederek dağıtım lisansı için ilk başvuran yerli şirket oldu.

Enerji Yasası'nın kabul edildiği 2001 yılına kadar bekleyerek, EPDK'nın kurulmasıyla birlikte daha önce başvurdukları Kayseri bölgesi için açılan doğalgaz dağıtım ihalesi için teklif verdi. Bu ihaleyi Çalık Grubu'na kaptıran Palmet daha sonra açılan Konya ihalesini de kaybetti. Şeytanın bacağını açılan üçüncü doğalgaz dağıtım ihalesi olan Erzurum ihalesinde kırabildiler. En büyük hamlesi ise sanayinin çok yoğun olduğu gözde doğalgaz dağıtım bölgelerinden olan Gebze bölgesinin ihalesini kazanmak oldu. 2003 yılındaki ihaleyle, Gebze, Tavşancıl, Darıca, Şekerpınar, Dilovası ve Çayırova'yı kapsayan bölgenin doğalgaz dağıtımını üstlendi.

Bugün Palmet, 750 milyon metreküplük doğalgaz dağıtımını yönetiyor. 2009'da hedefleri ise 1 milyar metreküpü aşmak.
Palmet, Gebze bölgesinin dağıtımını Palgaz'la, Erzurum bölgesinin doğalgaz dağıtımı ise Palen şirketleriyle yürütüyor. Gazport'la da doğalgaz toptan alım ve satış lisansına sahip. Trakya ve Gaziantep bölgeleri doğalgaz dağıtımını Zorlu Grubu'yla ortaklaşa yürüten Palmet, önümüzdeki gönlerde bu ortaklığı sonlandırmayı planlıyor. Geçtiğimiz ay Zorlu Grubu borsaya gönderdiği açıklamada Gaziantep Doğal Gaz Dağıtım'daki (GAZDAŞ) yüzde 10 hissesini Palmet'e devredeceğini açıklamıştı. Samuray'ın Zorlu ile yaptığı anlaşma daha sonra şekil değiştirdi. Önümüzdeki günlerde Palmet Trakya ve Gaziantep Doğalgaz Dağıtım şirketlerindeki hisselerini Zorlu Grubu'na devredecek.

Doğanay Samuray, elektrik üretiminde de bir hayli iddialı. 2010 yılına kadar enerji sektöründe rüzgar, su ve jeotermal güç üretiminde yatırımlarını sürdüreceklerini söylüyor. Yapılacak 650 milyon dolarlık yatırımla cironun 500 milyon dolara ulaştırılması planlanıyor. Yatırımın yaklaşık yüzde 20'si Palmet'in özkaynaklarından karşılanacak. 2005 yılında International Finance Corporation (IFC) ve Export Development Canada (EDC) kuruluşlarından 27 milyon dolar kredi alan Palmet'in kreditörlerin tamamı yabancı banka ve kuruluşlar.

Yakın zamanda Trabzon Derebaşı'nda 13 MW gücünde hidroelektrik santrali ve Trakya bölgesinde 60 MW doğalgaz çevrim santrali yatırımlarına başlayan Palmet 2008 sonunda iki santrali de devreye sokmayı planlıyor. Palmet kuracağı hidroelektrik santralleri için lisans başvurularını yapmış durumda. Palmet'in rüzgar enerjisi santralleri için kurduğu dört şirket ise lisans bekliyor. Biges Elektrik, Eres Elektrik ve Yures Elektrik'le Çanakkale'de üç ayrı noktada toplam 150 MW'lık elektrik enerjisi üretecek olan rüzgar parkı kurmak için çalışmalar yapılıyor. Vires Elektrik şirketi ise Palmet'in Trakya Bölgesi'nde kurmayı planladığı 60 MW elektrik üretim kapasiteli rüzgar parkı projesi için kuruldu.

Palmet, bilgi işlem sistemlerinin uygulamasında hayati önem taşıyan yükseltilmiş yer döşemelerini de İngiliz ortağı AMEC'le birlikte üretiyor. 1992 yılında İngiliz AMEC Properties Overseas Investment şirketiyle birlikte günümüzde modern ofis altyapısının temel taşlarından biri olan yerden üflemeli havalandırma ve ısıtma sistemlerinde havalandırma kanallarının geçişi, akıllı binalarda kablo kanalları, yangın algılama ve gazlı yangın söndürme elemanlarının yerleştirilmesi için kullanılan yükseltilmiş döşeme sistemleri üreten ilk şirket olan Flopal'ı kurdu.

Palmet şirketlerinin cirosunun yaklaşık üçte biri Palmet Mühendislik çatısı altındaki şirketlerden geliyor. Mühendislik grubunu hassas kontrollü klima, yükseltilmiş döşeme ve yangın birimleri 2007 yılında şirket tarihindeki en iyi satışlarını ve üretimlerini gerçekleştirmiş. Palmet 2007 yılında Oyak Teknoloji, Denizbank, Naksan Plastik, İETT, İçişleri Bakanlığı, Leke Jeans, Pegasus, Ulkar Nobel, Koç Sistem, Bloomberg için tasarladıkları sistem odaları ve felaket önleme merkezlerini teslim etmiş.

Yükseltilmiş döşemede ise yıl boyunca üç vardiya çalışan Flopal, 500 bin adet panel üretmiş. Fortis'in Ümraniye'deki 20 bin metrekarelik Operasyon Merkezi, Ciner Grubu'nun Taksim'deki 15 bin metrekarelik medya grubu merkezi, Mey İçki'nin 4 bin metrekarelik genel müdürlük binası ve daha birçok dev şirketin gerçekleştirdiği yatırımlarda Flopal'ın ürettiği yer döşemeleri kullanılmış. Palmet'in Türk Telekom'a 2007'de sattığı Denco marka hassas kontrollü klimalarla birlikte bugüne kadar Türk Telekom'a sattığı klima sayısını da 3 bine çıkarmış. Birçok teknoloji ve finans şirketinin sistemlerini korumak için hayati önem taşıyan bu klimaların diğer müşterileri de tanıdık. Koç Sistem, Nortel Netaş, Denizbank, Finansbank, Ziraat Bankası, Turkcell özel sektör müşterilerinden bazıları. İçişleri Bakanlığı, Milli Eğitim Bakanlığı, Türk Patent Enstitüsü, Atatürk Havalimanı gibi kurumlar da Palmet'in klima müşterilerinden.