Çok karlı iş: İki yılda kendini amorti ediyor
Bu alana yatırım çok kârlı. Bin metrekarelik bir depo 1.8 milyon TL’ye mal oluyor. Yatırım kendini iki yıl gibi çok kısa bir sürede amorti ediyor…
13.06.2014 14:52
ABONE OL
Sebze ve meyve sektöründeki üretim artışı soğuk hava deposu talebini patlattı. Bu alana yatırım çok kârlı. Bin metrekarelik bir depo 1.8 milyon TL’ye mal oluyor. Yatırım kendini iki yıl gibi çok kısa bir sürede amorti ediyor…
TÜRKİYE dünyanın meyve ve sebze üretim merkezi olma yolunda ilerliyor. Dört mevsimi hakkıyla yaşadığı için neredeyse yetişmeyen ürün yok. Birçok meyve ve sebze türünün hem üretim hem de ihracatında dünyanın sayılı ülkeleri arasında yer alıyor. Kayısı, kiraz ve vişnede dünya lideriyiz. Çilekte dünya ikincisi olduk. Nar ve elmada üçüncü, şeftalide altıncı sıradayız. Domateste dünya üçüncüsüyüz. Biber, salatalık ve daha birçok sebzede en önemli üreticilerden biriyiz. Yıllık yaş meyve ve sebze üretimimiz 45 milyon ton civarında. Bunun parasal değeri yaklaşık 45 milyar TL olarak hesaplanıyor.
Türkiye’de yılda 65 milyar dolarlık tarımsal üretim gerçekleştiriliyor. 35 bin işletmede ise yaklaşık 280 milyar dolarlık gıda üretimi yapılıyor. Sütten peynire, etten balığa birçok gıda ürünü özel soğutma sistemlerine sahip araçlarla taşınarak üreticiye ulaşıyor. Gıda sektöründe soğuk zincirlere ve depolara alışkınız. Ancak son dönemlerde soğuk hava depolarının yeni rotası meyve ve sebze sektörü oldu.
Meyve ve sebzelerin hasat sonrasında uzun süreli saklanması için özel depolara ihtiyaç duyuluyor. Böylece hem arz dengesi oluşuyor, hem de üreticiler ürünlerini bir anda elden çıkarmamış oluyor. Bu nedenle meyve ve sebze sektöründe soğuk hava depoculuğuna ciddi bir yöneliş var.
YÜZDE 50 HİBE DESTEĞİ VAR
Gıda Tarım ve Hayvancılık Bakanlığı, soğuk hava deposu kurmak isteyen üreticilere özel şartlarda düşük faizli krediler ve hibe destekleri veriyor. Ancak burada önemli kriter kooperatifleşmek. Bakanlık, tarımsal amaçlı kooperatiflerin yatırım projelerine düşük faizli kredi desteği sağlıyor. Kredilerin vade oranları kooperatif ortaklarına yedi yıl, kooperatif tüzel kişiliğine ise 12 yıl. Kalkınmada öncelikli bölgelerde yüzde 15, diğer bölgelerde ise yüzde 20 oranında kooperatiflerden öz kaynak katkısı isteniyor.
Bakanlık 2003-2013 yılları arasında 22 ilde 46 adet kooperatife soğuk hava deposu desteği vermiş. Bakanlık kaynaklı destekler bu yıl şekil değiştirecek. Direk bakanlığın verdiği bu destekler 2014 sonunda son bulacak. Gelecek yıldan itibaren kooperatifler tarım kredi kooperatifleri ve Ziraat Bankası’ndan kredi kullanabilecek, oluşan faiz ise Hazine Müsteşarlığı’nca karşılanacak.
Bakanlığın 2006 yılından itibaren yürüttüğü Kırsal Kalkınma Yatırım Programı kapsamında kooperatiflere, şirketlere, bireylere kuracakları tarımsal ürünlerin işlenmesi depolanması ve paketlenmesi ile ilgili tesislere yüzde 50 hibe desteği de sağlanıyor. Bu program kapsamında yüzde 50 hibe desteği verilerek 64 ilde 319 adet soğuk hava deposu tesisinin kurulması sağlandı. Soğuk hava depoları meyve ve sebzeciliğin merkezi konumundaki Akdeniz, Ege, İç Anadolu, Marmara başta olmak üzere tüm bölgelere veriliyor. Bakanlığın destekleri dışında Avrupa Birliği ve Kalkınma Ajansı fonlarında da hibe programları mevcut.
BİR DEPONUN MALİYETİ
Ürünleri depolayıp gerektiği zaman ve miktarda piyasaya vermek hem ürünün değerini, hem de üreticinin gelirini artırıyor. Peki soğuk hava deposu kurmanın maliyeti nedir? Soğuk hava deposuyla ilgili seçenekler çok fazla. Metrekaresine, kullanılan malzemeye göre maliyet elbette farklılık gösteriyor. Ticari amaçlı bir soğuk hava deposu en az 500 bin dolardan başlıyor. Bin metrekare alana sahip bir soğuk hava deposunun inşaat ve arsa değeri hariç maliyeti 800 bin TL seviyesinde. Çok nitelikli bir inşaat gerekmediği için 200 bin TL’de inşaat maliyeti tutuyor.
Ancak soğuk hava deposunun içinde bir önemli gider de kasa maliyeti. Ürünlerin saklandığı özel kasaların maliyeti de 800 bin TL civarında tutuyor. Kabaca bin metrekarelik bir soğuk hava deposunun maliyeti 2 milyon TL’ye yaklaşıyor. Ama bu maliyet gözünüzü korkutmasın. İki yıl içinde yatırım maliyetini kurtarıyor, kâra geçiriyor. Hiçbir sanayi yatırımında iki yılda yatırımın maliyeti çıkarılamayacağı düşünülürse, bu soğuk işin tatlı bir kâr sağladığı görülüyor.
Soğuk hava depolarını genelde üreticiler yapıyor. Kullanmadıkları bölümleri ise kiraya veriyorlar. Kiralarda ise belirli bir standart yok. Avrupa Birliği ülkelerinde bir palet (1 metre - 1ton) ücreti 1 euro. Ancak Türkiye’de bu rakam 3 euro’ya kadar çıkabiliyor. İşin daha da özeti tutturabildiğinize bir fiyat söz konusu. Kira fiyatlarının yüksek olması bu alana yapılan yatırımların artmasına neden oluyor.
“FİRE VE İSRAF ÖNLENİYOR”
İstanbul merkezli Teknik Soğutma şirketi sektörün en eskilerinden. Sahibi Servet Özyılmaz, sektörün duayeni olarak kabul ediliyor. Et, süt, peynir, otel, restoran, hastane , meyve ve sebze sektörü başta olmak üzere geniş bir yelpazede hizmet veriyor. Serin, soğuk, donmuş muhafaza ve şoklama tesisleri kurduklarını söyleyen Servet Özyılmaz, meyve ve sebze sektöründen son yıllarda çok sayıda talep aldıklarını söylüyor.
Ağırlıklı olarak bin metrekare büyüklükteki depolar için talep geldiğini söyleyen Özyılmaz, “Hemen hemen her bölgeden müşterimiz var. Üretici soğuk hava deposu ile malını değerinde satma imkanı buluyor. Soğutma odalarında saklama süreleri arttığı için piyasanın istediği oranda malı piyasaya sürüyorlar. Böylece fireler azalıyor. Hem israf önleniyor, hem de ürünün değeri bulunuyor” diyor.
“KÂRLI BİR YATIRIM”
Soğuk hava deposunun karlı bir iş olduğunu söyleyen Nova Cold Soğutma sistemleri sahibi Mustafa Gürlevik, yatırımın iki yılda kendini amorti ettiğini vurguluyor. Gürlevik, “Yatırımı şiddetle tavsiye ederiz. Sezonunda çok ucuza alınan bir ürünü beş katı fiyatla satanlar olduğunu biliyoruz. Soğuk hava deposu kurduğumuz bir müşteri bir kasa karidesi 50 TL’ye alıp 250 TL’ye sattı. Bu iş hakkıyla yapılırsa kârlı bir yatırım” diyor. Üreticilerin artık bilinçlendiğini ve kooperatifler kurarak soğuk hava depoları kurduğunu belirten Gürlevik, üretici dışında bu işe sadece kiralatmak için girenlerin küçük de olsa riskleri olduğunu söylüyor. Gürlevik, “Kiralamaların ön anlaşmaları önceden yapılıyor. Fakat bir afet olduğunda deponun boş kalma riski var. Mesela bu yıl kayısıda bu tür vakalar yaşanacak. Don yaşayan meyvelerde benzer durumlar çıkacaktır. Böyle olduğunda depo boş kalacağı için riskli olabilir. Bu riski de hesap ederek kiralama fiyatları yükselebiliyor” diyor.
“Riskli ürünler için şart”
Mersin merkezli SYB Meynar, Türkiye’nin büyük meyve, sebze şirketlerinden biri. Şirket hem yurtiçinde hem de yurtdışında meyve ticareti yapıyor. Haliyle de büyük depolara sahip. Bu depoları ağırlıklı olarak kendi kullanırken boş alanları da kiraya veriyor. SYB Meynar Genel müdürü Bünyamin Yüksekbaş, kiralama fiyatlarının çok değişken olduğunu söylüyor. 24 saat hizmet verdiklerini söyleyen Yüksekbaş, “Son derece modern bir depomuz var. 2010 yılında son teknolojiyle kurduk. Tesisimiz konum olarak Mersin Serbest Bölgesi’ne üç, Mersin Limanı’na iki kilometre, Mersin Yeni Hal Kompleksi’ne ise 400 metre uzaklıkta. Risk gurubunda bulunan meyve, sebze, narenciye, süt ürünleri, et ve tavuk gibi ürünlerin daha sağlıklı ve uzun süreli muhafaza edilebilmesi için bilgisayar kontrollü raporlama yapılıyor. Soğuk ürün muhafaza odalarımızın bir kısmı -25 dereceden başlayarak her türlü ısıl derecelendirme işlemleri için muhtelif derecelerde çalışıyor. Riskli ürün grupları için soğuk hava deposu olmazsa olmaz bir yatırım” diyor.
Yüzde 50 hibe alan soğuk hava depoları
İli Proje Sayısı Toplam hibe (TL)
Adana 9 2.329.800
Adıyaman 4 792.536
Afyonkarahisar 2 599.539
Ağrı 1 249.500
Aksaray 3 765.421
Amasya 8 1.656.378
Ankara 7 1.939.351
Antalya 27 6.039.504
Aydın 2 550.350
Balıkesir 7 1.521.772
Bartın 4 548.001
Batman 7 1.543.168
Bilecik 1 120.000
Bingöl 5 1.029.154
Bitlis 4 841.250
Bolu 1 250.000
Bursa 17 3.515.071
Çanakkale 5 1.213.493
Çorum 2 246.975
Denizli 3 571.760
Diyarbakır 2 537.809
Elazığ 4 844.866
Erzincan 6 1.383.052
Erzurum 5 976.870
Eskişehir 2 388.604
Gaziantep 2 483.412
Giresun 4 736.638
Hakkari 6 999.156
Hatay 5 1.137.745
Iğdır 4 1.143.915
Isparta 4 1.041.042
İzmir 3 597.589
Kahramanmaraş 4 799.117
Karabük 1 23.843
Karaman 5 1.392.917
Kars 1 300.000
Kastamonu 1 248.144
Kayseri 2 489.500
Kırklareli 2 548.224
Kilis 2 255.329
Kocaeli 1 247.000
Konya 11 2.362.868
Malatya 6 1.310.133
Manisa 5 1.217.446
Mardin 9 2.397.151
Mersin 9 2.005.853
Muğla 3 730.277
Muş 1 209.640
Nevşehir 2 489.123
Niğde 13 3.196.234
Ordu 3 796.012
Sakarya 5 1.275.334
Samsun 10 1.949.477
Siirt 2 504.289
Sinop 4 632.047
Sivas 7 1.707.077
Şanlıurfa 9 2.186.084
Tekirdağ 2 393.538
Tokat 4 1.006.973
Trabzon 4 786.815
Uşak 1 27.127
Van 9 1.695.276
Yalova 13 2.928.163
Yozgat 2 443.059
İdriz Çokal/Para Dergisi
TÜRKİYE dünyanın meyve ve sebze üretim merkezi olma yolunda ilerliyor. Dört mevsimi hakkıyla yaşadığı için neredeyse yetişmeyen ürün yok. Birçok meyve ve sebze türünün hem üretim hem de ihracatında dünyanın sayılı ülkeleri arasında yer alıyor. Kayısı, kiraz ve vişnede dünya lideriyiz. Çilekte dünya ikincisi olduk. Nar ve elmada üçüncü, şeftalide altıncı sıradayız. Domateste dünya üçüncüsüyüz. Biber, salatalık ve daha birçok sebzede en önemli üreticilerden biriyiz. Yıllık yaş meyve ve sebze üretimimiz 45 milyon ton civarında. Bunun parasal değeri yaklaşık 45 milyar TL olarak hesaplanıyor.
Türkiye’de yılda 65 milyar dolarlık tarımsal üretim gerçekleştiriliyor. 35 bin işletmede ise yaklaşık 280 milyar dolarlık gıda üretimi yapılıyor. Sütten peynire, etten balığa birçok gıda ürünü özel soğutma sistemlerine sahip araçlarla taşınarak üreticiye ulaşıyor. Gıda sektöründe soğuk zincirlere ve depolara alışkınız. Ancak son dönemlerde soğuk hava depolarının yeni rotası meyve ve sebze sektörü oldu.
Meyve ve sebzelerin hasat sonrasında uzun süreli saklanması için özel depolara ihtiyaç duyuluyor. Böylece hem arz dengesi oluşuyor, hem de üreticiler ürünlerini bir anda elden çıkarmamış oluyor. Bu nedenle meyve ve sebze sektöründe soğuk hava depoculuğuna ciddi bir yöneliş var.
YÜZDE 50 HİBE DESTEĞİ VAR
Gıda Tarım ve Hayvancılık Bakanlığı, soğuk hava deposu kurmak isteyen üreticilere özel şartlarda düşük faizli krediler ve hibe destekleri veriyor. Ancak burada önemli kriter kooperatifleşmek. Bakanlık, tarımsal amaçlı kooperatiflerin yatırım projelerine düşük faizli kredi desteği sağlıyor. Kredilerin vade oranları kooperatif ortaklarına yedi yıl, kooperatif tüzel kişiliğine ise 12 yıl. Kalkınmada öncelikli bölgelerde yüzde 15, diğer bölgelerde ise yüzde 20 oranında kooperatiflerden öz kaynak katkısı isteniyor.
Bakanlık 2003-2013 yılları arasında 22 ilde 46 adet kooperatife soğuk hava deposu desteği vermiş. Bakanlık kaynaklı destekler bu yıl şekil değiştirecek. Direk bakanlığın verdiği bu destekler 2014 sonunda son bulacak. Gelecek yıldan itibaren kooperatifler tarım kredi kooperatifleri ve Ziraat Bankası’ndan kredi kullanabilecek, oluşan faiz ise Hazine Müsteşarlığı’nca karşılanacak.
Bakanlığın 2006 yılından itibaren yürüttüğü Kırsal Kalkınma Yatırım Programı kapsamında kooperatiflere, şirketlere, bireylere kuracakları tarımsal ürünlerin işlenmesi depolanması ve paketlenmesi ile ilgili tesislere yüzde 50 hibe desteği de sağlanıyor. Bu program kapsamında yüzde 50 hibe desteği verilerek 64 ilde 319 adet soğuk hava deposu tesisinin kurulması sağlandı. Soğuk hava depoları meyve ve sebzeciliğin merkezi konumundaki Akdeniz, Ege, İç Anadolu, Marmara başta olmak üzere tüm bölgelere veriliyor. Bakanlığın destekleri dışında Avrupa Birliği ve Kalkınma Ajansı fonlarında da hibe programları mevcut.
BİR DEPONUN MALİYETİ
Ürünleri depolayıp gerektiği zaman ve miktarda piyasaya vermek hem ürünün değerini, hem de üreticinin gelirini artırıyor. Peki soğuk hava deposu kurmanın maliyeti nedir? Soğuk hava deposuyla ilgili seçenekler çok fazla. Metrekaresine, kullanılan malzemeye göre maliyet elbette farklılık gösteriyor. Ticari amaçlı bir soğuk hava deposu en az 500 bin dolardan başlıyor. Bin metrekare alana sahip bir soğuk hava deposunun inşaat ve arsa değeri hariç maliyeti 800 bin TL seviyesinde. Çok nitelikli bir inşaat gerekmediği için 200 bin TL’de inşaat maliyeti tutuyor.
Ancak soğuk hava deposunun içinde bir önemli gider de kasa maliyeti. Ürünlerin saklandığı özel kasaların maliyeti de 800 bin TL civarında tutuyor. Kabaca bin metrekarelik bir soğuk hava deposunun maliyeti 2 milyon TL’ye yaklaşıyor. Ama bu maliyet gözünüzü korkutmasın. İki yıl içinde yatırım maliyetini kurtarıyor, kâra geçiriyor. Hiçbir sanayi yatırımında iki yılda yatırımın maliyeti çıkarılamayacağı düşünülürse, bu soğuk işin tatlı bir kâr sağladığı görülüyor.
Soğuk hava depolarını genelde üreticiler yapıyor. Kullanmadıkları bölümleri ise kiraya veriyorlar. Kiralarda ise belirli bir standart yok. Avrupa Birliği ülkelerinde bir palet (1 metre - 1ton) ücreti 1 euro. Ancak Türkiye’de bu rakam 3 euro’ya kadar çıkabiliyor. İşin daha da özeti tutturabildiğinize bir fiyat söz konusu. Kira fiyatlarının yüksek olması bu alana yapılan yatırımların artmasına neden oluyor.
“FİRE VE İSRAF ÖNLENİYOR”
İstanbul merkezli Teknik Soğutma şirketi sektörün en eskilerinden. Sahibi Servet Özyılmaz, sektörün duayeni olarak kabul ediliyor. Et, süt, peynir, otel, restoran, hastane , meyve ve sebze sektörü başta olmak üzere geniş bir yelpazede hizmet veriyor. Serin, soğuk, donmuş muhafaza ve şoklama tesisleri kurduklarını söyleyen Servet Özyılmaz, meyve ve sebze sektöründen son yıllarda çok sayıda talep aldıklarını söylüyor.
Ağırlıklı olarak bin metrekare büyüklükteki depolar için talep geldiğini söyleyen Özyılmaz, “Hemen hemen her bölgeden müşterimiz var. Üretici soğuk hava deposu ile malını değerinde satma imkanı buluyor. Soğutma odalarında saklama süreleri arttığı için piyasanın istediği oranda malı piyasaya sürüyorlar. Böylece fireler azalıyor. Hem israf önleniyor, hem de ürünün değeri bulunuyor” diyor.
“KÂRLI BİR YATIRIM”
Soğuk hava deposunun karlı bir iş olduğunu söyleyen Nova Cold Soğutma sistemleri sahibi Mustafa Gürlevik, yatırımın iki yılda kendini amorti ettiğini vurguluyor. Gürlevik, “Yatırımı şiddetle tavsiye ederiz. Sezonunda çok ucuza alınan bir ürünü beş katı fiyatla satanlar olduğunu biliyoruz. Soğuk hava deposu kurduğumuz bir müşteri bir kasa karidesi 50 TL’ye alıp 250 TL’ye sattı. Bu iş hakkıyla yapılırsa kârlı bir yatırım” diyor. Üreticilerin artık bilinçlendiğini ve kooperatifler kurarak soğuk hava depoları kurduğunu belirten Gürlevik, üretici dışında bu işe sadece kiralatmak için girenlerin küçük de olsa riskleri olduğunu söylüyor. Gürlevik, “Kiralamaların ön anlaşmaları önceden yapılıyor. Fakat bir afet olduğunda deponun boş kalma riski var. Mesela bu yıl kayısıda bu tür vakalar yaşanacak. Don yaşayan meyvelerde benzer durumlar çıkacaktır. Böyle olduğunda depo boş kalacağı için riskli olabilir. Bu riski de hesap ederek kiralama fiyatları yükselebiliyor” diyor.
“Riskli ürünler için şart”
Mersin merkezli SYB Meynar, Türkiye’nin büyük meyve, sebze şirketlerinden biri. Şirket hem yurtiçinde hem de yurtdışında meyve ticareti yapıyor. Haliyle de büyük depolara sahip. Bu depoları ağırlıklı olarak kendi kullanırken boş alanları da kiraya veriyor. SYB Meynar Genel müdürü Bünyamin Yüksekbaş, kiralama fiyatlarının çok değişken olduğunu söylüyor. 24 saat hizmet verdiklerini söyleyen Yüksekbaş, “Son derece modern bir depomuz var. 2010 yılında son teknolojiyle kurduk. Tesisimiz konum olarak Mersin Serbest Bölgesi’ne üç, Mersin Limanı’na iki kilometre, Mersin Yeni Hal Kompleksi’ne ise 400 metre uzaklıkta. Risk gurubunda bulunan meyve, sebze, narenciye, süt ürünleri, et ve tavuk gibi ürünlerin daha sağlıklı ve uzun süreli muhafaza edilebilmesi için bilgisayar kontrollü raporlama yapılıyor. Soğuk ürün muhafaza odalarımızın bir kısmı -25 dereceden başlayarak her türlü ısıl derecelendirme işlemleri için muhtelif derecelerde çalışıyor. Riskli ürün grupları için soğuk hava deposu olmazsa olmaz bir yatırım” diyor.
Yüzde 50 hibe alan soğuk hava depoları
İli Proje Sayısı Toplam hibe (TL)
Adana 9 2.329.800
Adıyaman 4 792.536
Afyonkarahisar 2 599.539
Ağrı 1 249.500
Aksaray 3 765.421
Amasya 8 1.656.378
Ankara 7 1.939.351
Antalya 27 6.039.504
Aydın 2 550.350
Balıkesir 7 1.521.772
Bartın 4 548.001
Batman 7 1.543.168
Bilecik 1 120.000
Bingöl 5 1.029.154
Bitlis 4 841.250
Bolu 1 250.000
Bursa 17 3.515.071
Çanakkale 5 1.213.493
Çorum 2 246.975
Denizli 3 571.760
Diyarbakır 2 537.809
Elazığ 4 844.866
Erzincan 6 1.383.052
Erzurum 5 976.870
Eskişehir 2 388.604
Gaziantep 2 483.412
Giresun 4 736.638
Hakkari 6 999.156
Hatay 5 1.137.745
Iğdır 4 1.143.915
Isparta 4 1.041.042
İzmir 3 597.589
Kahramanmaraş 4 799.117
Karabük 1 23.843
Karaman 5 1.392.917
Kars 1 300.000
Kastamonu 1 248.144
Kayseri 2 489.500
Kırklareli 2 548.224
Kilis 2 255.329
Kocaeli 1 247.000
Konya 11 2.362.868
Malatya 6 1.310.133
Manisa 5 1.217.446
Mardin 9 2.397.151
Mersin 9 2.005.853
Muğla 3 730.277
Muş 1 209.640
Nevşehir 2 489.123
Niğde 13 3.196.234
Ordu 3 796.012
Sakarya 5 1.275.334
Samsun 10 1.949.477
Siirt 2 504.289
Sinop 4 632.047
Sivas 7 1.707.077
Şanlıurfa 9 2.186.084
Tekirdağ 2 393.538
Tokat 4 1.006.973
Trabzon 4 786.815
Uşak 1 27.127
Van 9 1.695.276
Yalova 13 2.928.163
Yozgat 2 443.059
İdriz Çokal/Para Dergisi
