Celal Talabani hayatını kaybetti

Kuzey Irak Kürt Bölgesel yönetimi Başkanı Mesut Barzani'ye yakınlığıyla bilinen Rudaw'ın haberine göre, Irak'ın eski Cumhurbaşkanı ve Kürdistan Yurtseveler Birliği (KYB) Genel Sekreteri olan Celal Talabani hayatını kaybetti.

CELAL TALABANİ KİMDİR

Celal Talabani 12 Kasım 1933’te Irak’ın Kelkan kentinde doğdu. Bağdat Üniversitesi Hukuk Bölümü mezunu olan Celal Talabani, Kuzey Irak'taki Kürdistan Yurtseverler Birliği'nin (KYB) lideriydi.

2005-2014 yılları arası Irak'ın eski cumhurbaşkanı olan Celal Talabani, siyasi kariyerine KDP'ye bağlı Kürdistan Öğrenci Birliğinin kurucu üyesi ve lideri olarak 1950'li yılların başında başladı. KDP'nin üst düzey üyelerinden biri hâline geldi. 1961 yılında, Abdülkerim Kasım hükûmetine karşı Kürt ayaklanmasına katıldı. Kasım'ı iktidardan uzaklaştıran darbenin ardından, 1963 yılında Cumhurbaşkanı Abdüsselam Arif'in hükûmetiyle yürütülen görüşmelerde Kürt delegasyonunun liderliğini yaptı.

1975 yılında KDP lideri Mustafa Barzani'yle aralarında derin görüş ayrılıkları oluşmaya başladı ve KDP'den ayrılanların kurduğu ve gelecekte kayınpederi olacak olan İbrahim Ahmed'in önderliğindeki KDP Siyasi Bürosu'na katıldı. Grup, 1966 yılında merkezî hükûmetle bir ittifak kurdu ve KDP karşıtı askerî kampanyada yer aldı. 1970 yılının Mart ayında KDP ve hükûmet arasında bir barış anlaşması imzalandığında, grubun siyasi hayatına son verildi.

KYB-KDP MÜCADELESİ

Talabani ve Barzani uzun yıllar birbirleriyle mücadele etti. Bunun üzerine Celal Talabani ve kendisini destekleyenler, 1975 yılında Kürdistan Yurtseverler Birliği'ni kurdu. Talabani, KYB'nin sosyalist bir parti olacağını ve KDP'nin aşiret çizgisinden uzak duracağını söyledi. Bir yıl sonra, merkezî hükûmete karşı silahlı kampanya başlattı. 1988 yılında Irak hükûmeti Kürtlere karşı kimyasal silahlar kullandığında, KYB ağır bir darbe aldı. Türkiye bu dönemde Barzani'yi desteklemiştir, İran ise Talabani'nin tarafını tutup güç dengesi sağlamaya çalışmıştır. Bu yüzden Talabani de, Kuzey Irak'ı terk edince İran'a sığınmak zorunda kalmıştır. Talabani-Barzani ya da diğer bir deyişle KYB-KDP mücadelesi, Kuzey Irak'taki Kürt siyasi hayatının yaklaşık son 30 yılına damgasını vurmuştur. Turgut Özal döneminde Türk pasaportu taşımıştır.

KÖRFEZ SAVAŞI SONRASI

Saddam Hüseyin'in devrilmesi, Talabani'nin siyasi kariyerinde yeni bir dönem açtı. Talabani'nin siyasi hayatı, 1991 Körfez Savaşı'ndan ve kuzeydeki Kürtlerin Irak hükûmetine karşı ayaklanmasından sonra yeni bir döneme girdi. Batı ittifakının uçuşa kapalı bölge ilan etmesi KDP ile kısa süren bir balayı döneminin başlamasına yol açtı. Kuzey Irak'ta seçimler yapıldı ve 1992 yılında KYB-KDP ortak yönetimi kuruldu. İki parti arasındaki gerilim, 1994 yılında silahlı çatışmalara ve iç savaşa neden oldu. ABD ve kısmen İngiltere'nin çabalarıyla, iki parti heyetleri arasında yapılan çok sayıda toplantının ardından, Talabani ve KDP lideri Mesut Barzani 1998 yılında Washington'da bir barış anlaşması imzaladı.

ABD önderliğindeki güçlerin Irak'ı işgale başladığı 2003 yılının Mart ayı öncesinde iki parti, aralarındaki anlaşmazlıkları bir yana iterek Talabani-Barzani liderliğini oluşturdu. Her iki lider de daha sonra Irak Yönetim Konseyine atandı. Hem Talabani hem de Barzani, birleşik bir Irak içinde sadece özerklik talep edeceklerini belirtti. Irak savaşı her ikisine de kazanç sağladı. Ancak daha sonra Barzani ve Talabani “Bağımsız Kürdistan” için adımlar atmaya başladı.

ÖZEL HAYATI VE SAĞLIĞI

Talabani'nin küçük oğlu Kubad, Kürdistan Bölgesel Hükümeti Başbakan yardımcısıdır.

Talabani 18 Aralık 2012 tarihinde felç geçirdi ve sonunda komada olduğu rapor edilerek Bağdat'ta yoğun bakıma alındı. Cumhurbaşkanının resmî internet sitesinde yapılan açıklamada, bloke arterler için tedavi edildiği bildirildi. 20 Aralık'ta, Talabani'nin tedavi için Almanya'ya seyahat edeceği bildirildi. Irak'ta Talabani'nin sağlık ekibinin başkanı Valisi Najmiddin Karim olmuştur.

19 Temmuz 2014 tarihinde Cumhurbaşkanı Celal Talabani tıbbi tedavisinin ardından 18 ay sonra Irak Kürdistan bölgesine döndü. 24 Temmuz 2014'te görev süresi sona erdi.