Böyle hesapsızlık görülmedi: Devlet ne alacağını ne de borcunu biliyor

Bütçe açığını kapatarak, bütçe dengesini kurma amacıyla sürekli borçlanmaya başvuran hükümet, borç yönetiminde ise “ne alacağını ne borcunu biliyor.” Denetimler sonunda 2017 sonunda dış borç stoku tutarının 2 milyar, uluslararası sermaye piyasalarında ihraç edilen tahvillerin 40 milyar lira fazla, yurtdışından sağlanan kredilerin ise 38 milyar lira eksik kayda geçtiği belirlendi.

Sayıştay’ın, kamu idarelerinin faaliyet raporları ile Maliye Bakanlığı’nın Genel Faaliyet Raporu’nu dikkate alarak hazırladığı Faaliyet Genel Değerlendirme Raporu’nda devletin işleyişini gösteren önemli tespitler yer aldı.

Raporda, mali saydamlık ilkesi gereğince, her türlü kamu kaynağının elde edilmesi ve kullanılmasında denetimin sağlanması amacıyla kamuoyunun zamanında bilgilendirilmesi ve raporların açık ve ulaşılabilir olması zorunluluğunun altı çizildi.

Hesap, kitap karışık

2017 Yılı Genel Faaliyet raporunun “Kamu Borç Yönetimi Gelişmeleri” başlıklı bölümünde, hükümetin kontrol edemediği açıklar nedeniyle büyüyen borçları yönetme anlayışı “devlet kendi muhasebesini bile doğru tutamıyor” dedirtecek tespitler içerdi.

2017 yılındaki iç borçlanmanın yüzde 96,4’ünün ihale, yüzde 3,3’ünün doğrudan satış, yüzde 0,3’ünün ise talep toplama yöntemi ile ihraç edilen altın tahvili ve altına dayalı kira sertifikası ihracı ile gerçekleştirildiği bildirildi. Hazine Müsteşarlığı’nın Yıllık Kamu Borç Yönetimi Raporu ve Hazine Müsteşarlığı muhasebe kayıtlarının karşılaştırılması sonucunda verilerin “önemli ölçüde doğru ve güvenilir” olduğu kanaatine varıldığı bildirildi.

Ancak , Genel Faaliyet Raporu ile Yıllık Kamu Borç Yönetimi Raporu’nun karşılaştırılması aynı sonucu vermedi. Genel faaliyet raporları ile ilgili önemli eleştiri ve suçlamaların yöneltildiği kamu idarelerinin kamu borç yönetimi kapsamında sundukları mali bilgilerin değerlendirme sonuçları şöyle:

“Genel Faaliyet Raporu’nun Borç Stoku bölümünde yer alan 2017 yılı sonu merkezi yönetim dış borç stoku tutarının 341,00 milyar TL yerine 343 milyar TL olduğu ve bu borç stokunun bileşiminde yer alan uluslararası sermaye piyasalarında ihraç edilen tahvillerin 252,3 milyar TL yerine 292,5 milyar TL, yurtdışından sağlanan kredilerin ise 88,7 milyar TL yerine 50,5 milyar TL olduğu anlaşılmıştır.”

Ödenekler yanlış, sonuçlar gerçek dışı

Kamu idarelerinin kamu kaynağının elde edilmesi ve kullanılmasına ilişkin yönetim ve hesap verme sorumluluklarını yerine getirip getirmediklerini gösteren rapor, AKP’nin yönetim anlayışına ilişkin çarpıcı örnekleri ortaya koydu. Raporda yer alan tespitlerden bazıları şöyle:

♦ 342 kamu idaresinden 30’u faaliyet raporunu yayımlamadı, yayımlayanlardan 58’i ise geç yayımladı. 109’u eksik rapor hazırladı.

♦ 237 idare mali tablolarını, 131’i varlık ve yükümlülüklerini açıklamadı. 151 kamu idaresi yardım yapılan birlik, kurum ve kuruluşlara ilişkin bilgilere idare faaliyet raporunda yer vermedi.

♦ 232’si bütçe hedef ve gerçekleşmeleri arasında meydana gelen sapmaların nedenleri hakkında açıklama yapmadı.
72’si özel ödenek, dış proje kredisi veya bağış ve yardım gibi kaynakları faaliyet raporunda göstermedi.

♦ 41’i bütçe hedeflerini yanlış gösterdi, 14’ünün bütçe gerçekleşmeleri gerçeği yansıtmadı.

Nurcan Gökdemir/Birgün