Botaş'a bir darbe de Gökçek'ten

Adapazarı Gaz Dağıtım A.Ş.'nin (Agdaş) Danıştay kararıyla Enka-Integren elektrik santralını besleyen doğalgaz hattını Botaş'tan devralması üzerine, 14 Mart'ta özelleştirme ihalesi yapılacak Ankara Büyükşehir Belediyesi'ne ait Başkent Gaz da Agdaş kararını emsal gösterdiği davayı kazandı. Ankara'nın elektriğini üreten Baymina'nın doğalgaz hatları Botaş'tan alınarak Başkent Gaz'a devredilecek.

Doğalgazla elektrik üretimi yapan yap-işlet (Yİ) ve yap-işlet-devret (YİD) santrallarını besleyen doğalgaz iletim hatları bir bir doğalgaz dağıtım şirketlerine geçiyor. Agdaş'ın Enka-Intergen santralına giden boru hattını Danıştay 13. Dairesi'nin kararıyla Botaş'tan devralması üzerine, Bursagaz ve İzmirgaz da Botaş'a başvurarak, kendi dağıtım bölgelerindeki elektrik santrallarını besleyen doğalgaz hatlarının kendilerine devredilmesini talep ettiler.

Ancak, 14 Mart'ta ihaleye çıkarılan Ankara Büyükşehir Belediyesi'ne ait Başkent Gaz, Botaş'a başvurarak zaman kaybetmemek için Agdaş kararını emsal göstererek doğrudan mahkemeye başvurdu. Önceki gün sonuçlanan davada mahkeme, Danıştay'ın verdiği kararı emsal kabul ederek, Başkent Gaz'ın talebini yerinde buldu. Kararın taraflara tebliğ edilmesinin ardından Botaş devir sürecini başlatmak zorunda kalacak.

Tüketici zarar görecek

Ankara Büyükşehir Belediyesi için özel olarak çıkarılan ve Başkent Gaz'ın özelleştirilmesinin yanı sıra Botaş'a olan 439 milyon YTL'lik doğalgaz borcunun faizinin silinmesini öngören kanuna göre, Başkent Gaz doğalgaz abonelerinden metreküp başına 0.0077 dolar 'taşıma bedeli' alacak.

Bu nedenle Ankara'nın elektrik ihtiyacını karşılamak üzere her yıl 1 milyar metreküplük doğalgaz tüketen Baymina, her yıl Başkent Gaz'a 7.7 milyon dolarlık taşıma bedeli ödeyecek. Yap-işlet yöntemine göre faaliyet gösteren şirketin 13 yıllık sözleşme süresi kaldığından, bu süre boyunca Başkent Gaz'a ödenecek toplam taşıma bedeli 100 milyon doları aşacak. Ancak, Türkiye Elektrik Ticareti A.Ş. (TETAŞ) ile yapılan anlaşma gereği Baymina bu parayı elektrik maliyetlerine giydireceği için, maliyet artışı doğrudan tüketiciye yansıyacak.

Geriye dönük talep tehdidi
Başbakanlık Yüksek Denetleme Kurulu'nun 31 Aralık 2007 tarihinde kabul ettiği 2006 yılı Botaş Raporu'nun 327-332. sayfalarında Agdaş'ın Botaş hakkında açtığı davalara geniş yer verildi. Enka-Intergen hattının devri için açtığı davayı Danıştay'da kazanan Agdaş'ın, bu kararın hemen ardından geriye dönük olarak Botaş'tan para talep ettiği konusunda raporda şöyle denildi: "Agdaş, Botaş aleyhine, lisans aldığı tarihten bugüne kadar kendisine taşıma bedeli ödenmesi hususunda Ankara İdare Mahkemelerinde sekiz adet dava açmış olup, bu davaların toplam değeri 300 milyon YTL'dir (300 trilyon TL). Söz konusu davalar derdesttir (devam etmektedir)."

Raporda ayrıca, "Bu uygulamaların geçmişe yönelik olarak devam ettirilmesi sonucu Agdaş'a Enka-Intergen Santralı'nı besleyen yüksek basınçlı iletim hattının taşıma bedeli ödenmesi durumunda; şirket yılda yaklaşık 48 milyon ABD doları, bu santralların sözleşme süresi boyunca da toplam 606 milyon doları haksız kazanç elde edebilecektir" iddiasına yer verildi.

Enerji Bakanlığı yetkilileri ise Danıştay'ın Agdaş kararı sonucu elektrik santrallarını besleyen doğalgaz iletim hatlarının dağıtım şirketlerine geçmesi durumunda, Yİ ve YİD santrallarının işletme süresi boyunca ortaya çıkacak 1 milyar dolarlık ilave taşıma maliyetlerinden dolayı öncelikle elektrik fiyatlarında artış yaşanacağını belirtti. Agdaş'ın sekiz ayrı davada geriye dönük olarak Botaş'tan 300 milyon YTL'yi aşkın ödeme istediğine dikkat çeken yetkililer, diğer dağıtım şirketlerinin de dava açıp kazanmaları durumunda Botaş'ın ağır zarar göreceğini söyledi.

Başkent Gaz ihalesinde devler savaşı

Başkent Doğal Gaz Dağıtım AŞ Genel Müdürü Veysel Karani Demir, 14 Mart'taki ihalede, ABD, Rusya ile Avrupa ülkelerinin kıyasıya yarışacağını belirterek, "İhaleye katılmak için yerli, yabancı 35 firma şartname aldı. Bunlardan 17'si bilgi odasına girdi" dedi. Bilgi odasına giren şirketmer şunlar:

'Yatırım bankası Merril Lynch (Alman enerji devi RWE adına girdi), Rus enerji devi Gazprom'un Türkiye'de kurduğu şirketi Bosphorus Gas, Zorlu Petrogas, Nabucco projesinden Fransa'nın Ermeni soykırımı iddialarıyla ilgili tutumu nedeniyle dışlanan Gaz De France, Fransız Suez-Tractebel, Energaz, Nurol Holding, Çalık Elektrik, Gaz Natural, Palgaz, Akfenhes, Güriş, İtalyan Eni, ENBW, Limak, Elktromed, İtalyan finans grubu Unıtcredit Ca Ib Ag.'
Demir ihaleyle ilgili büyükelçiliklere, TOBB'a, Dışişleri Bakanlığı'na, TÜSİAD'a, MÜSİAD'A, valilikler, belediyeler ve Avrupa'daki birçok kamu kurum ve kuruluşuna mektup yazarak, geniş kapsamlı bir tanıtım yapıldığını söyledi. İhaleye ilgi gösteren büyük firmaların kendilerini ziyaret ederek, bilgi aldıklarını ifade eden Demir, şöyle devam etti: "İhale ile Başkent Doğal Gaz Dağıtım AŞ'nin 30 yıllık lisans hakkı verilecek.

Bilgi odasına, toplam 17 firma başvurdu. Körfez ülkelerinden talep gelmedi. Firmalar, bilgi odasında konuya ilişkin 200'e yakın soru sordu. Geniş kapsamlı bir tanıtım yapıldı. İhaleden sonra 2009'da başka firmalar da gaz getirebilecek. "
Veysel Karani Demir, satıştan elde edilecek gelirin 676 milyon dolarını Botaş'a, 200 milyon dolarının da Hazine'ye olan borçlar için kullanılacağını söyledi. Demir, belediyenin metro gibi ulaşıma yönelik hizmetleri için de bu paradan yararlanılacağını kaydetti.

Ahmet Kıvanç/Radikal