Bir millet 6 devlet sözde kaldı: Kimler gelmedi?

Türk dünyasının 4 lideri dün İstanbul’da Türkçe Konuşan Ülkeler İşbirliği Konseyi’ni resmen kurdu. Cumhurbaşkanı Abdullah Gül’ün “Bir millet altı devlet gerçek olsun” sözlerine karşın Özbekistan katılmayı reddederken Türkmenistan lideri Gurbanguli Berdimuhammedov sadece İstanbul’a gelmekle yetindi, konseyin kuruluşunda yer almadı.

Türk dünyasının liderleri dün İstanbul’da toplandı. Özbekistan’ın eksik olduğu zirvede, altı devletin birlikteliği için çağrı yapıldı. Gül, bu dileğini “Özbek halkına da sevgilerimizi yolluyoruz” sözleriyle iletti. Tarihinde ilk kez Türkçe konuşmalarla yapılan zirvede her lider kendi ülkesinin gündemi üzerinde değerlendirmelerde bulundu. Gül açılış konuşmasında, devlet başkanları ile buluşmalarının kendileri için her zaman ayrı bir anlam ve büyük önem taşıdığını ifade ederek “Kardeş halklarımız ve ülkelerimiz arasındaki ortak dil, din, tarih, kültür ve değerlere dayanan bağlar çok güçlüdür. Bu temel üzerine kurulan ilişkilerimizin yelpazesi de tabiatıyla çok geniştir” dedi.

Türkmenistan Devlet Başkanı Berdimuhammedov, Azerbaycan ile Hazar’da yaşanan sorunun öncelikli problem olmadığını belirtti ve “Bizim ortak tarihimiz, sınırlarımız var. Bizim hedefimiz, kardeşlik ilişkilerimizi her zaman sürdürmektir” sözleriyle, Bakû-Aşkabad arasında sorun olmadığını vurguladı.

Türkmenistan için işbirliği

Berdimuhammedov, Türkmenistan-Afganistan-Pakistan-Hindistan hattından oluşturulacak doğalgaz boru hattının yaşama geçmesi için ellerinden geleni yaptıklarını, Afganistan’daki sorunların buna engel olmayacağını dile getirdi.

Azerbaycan Cumhurbaşkanı İlham Aliyev de Türkmenistan ile ilişkileri konusunda işbirliği sözü verdi, “Biz birlikte çalışıyoruz. Gazı ortak paylaşmalıyız ve bunun için hem devlet olarak hem kişisel düzeyde ilişkilerimiz çok iyi sürüyor” diye konuştu. Kazakistan Cumhurbaşkanı Nursultan Nazarbayev ise ülkesinin Kırgızistan’ın istikrarı için destek vermeye hazır olduğunu belirtirken zirvenin tek kadın Cumhurbaşkanı Kırgızistan Geçici Yönetimi lideri Rosa Otunbayeva, Türk dünyasından destek beklediklerini anlattı.

Sonuç bildirisi

Daha sonra ise aile fotoğrafı çektirilip sonuç bildirisi açıklandı. Türkmenistan Devlet Başkanı Berdimuhammedov’un imzasının bulunmadığı 60 maddelik sonuç bildirisinde şu noktalar öne çıktı:

 Türk Dili Konuşan Ülkeler İşbirliği Konseyi’nin İstanbul’da yerleşik Sekretaryası’nın kuruluş çalışmalarının son aşamaya gelmesinden duydukları memnuniyeti dile getirmişler ve Sekretarya’nın ilk genel sekreteri olarak, Nahçıvan Anlaşması’nın yürürlüğe girmesinin ardından resmi olarak görevini üstlenecek olan Türkiye’nin adayı Büyükelçi Halil Akıncı’nın atanmasını onaylamışlardır.

 Ekonomik işbirliğini geliştirmek amacıyla Türk Dili Konuşan Ülkeler İş Konseyi’nin kurulmasını kararlaştırmışlardır. Özel sektöre yeni fırsatlar yaratılması ve petrol dışı sektörlerde kalkınmanın desteklenmesi amacıyla İstanbul’da “Türk Dili Konuşan Ülkeler Kalkınma Bankası” ve ortak bir sigorta şirketi kurulması imkânını araştırmayı kararlaştırmışlardır.

 Avrupa’nın enerji güvenliğini temin eden Hazar havzası enerji kaynaklarının artan önemini teyit ederek stratejik Bakû-Tiflis-Ceyhan petrol boru hattı ve Bakû-Tiflis-Erzurum doğalgaz boru hattının küresel enerji güvenliğine ve bölge ülkelerinin sürdürülebilir ekonomik kalkınmalarına hizmet ettiğine dair inançlarını dile getirmişlerdir. Tiflis-Ceyhan petrol boru hattının kapasitesinin arttırılmasının ve söz konusu boru hattının Aktau Limanı’yla bağlantısının önemine dikkat çekmişlerdir.

 Azerbaycan Cumhuriyeti ile Kırgız Cumhuriyeti’nin, 2011 yılında gerçekleştirilecek seçimlerde 2012-2013 dönemi ve Kazakistan’ın 2016 yılında gerçekleştirilecek seçimlerde 2017-2018 Dönemi Birleşmiş Milletler Güvenlik Konseyi geçici üyeliklerine adaylıklarını ciddiyetle değerlendireceklerini teyit etmişlerdir.

 İsrail’in 31 Mayıs 2010 tarihinde Gazze’ye insani yardım götüren konvoya karşı uluslararası sularda gerçekleştirdiği ve dokuz masum sivilin öldürülmesiyle sonuçlanan saldırısını derin üzüntüyle karşılamışlardır.

Bahadır Selim Dilek/Cumhuriyet