Benzinden alınan vergi, beş yılda yüzde 50 arttı

Akaryakıt fiyatlarındaki hızlı yükseliş enerji piyasasında hareketli günler yaşanmasına sebep oldu. Bir litre benzinin 4 liraya kadar fırlaması üzerine, Ankara'da enerji yönetimi devreye girdi.

Akaryakıt fiyatlarındaki hızlı yükseliş enerji piyasasında hareketli günler yaşanmasına sebep oldu. Bir litre benzinin 4 liraya kadar fırlaması üzerine, Ankara'da enerji yönetimi devreye girdi. Yoğun bir toplantı trafiğinin ardından önceki gece Tüpraş 3-5 kuruşluk indirime gittiğini açıkladı. İndirimi yetersiz bulan tüketici dernekleri ise akaryakıttaki vergi yükünün düşürülmesini istiyor. Maliye yetkilileri, akaryakıt fiyatlarını devletin son kez belirlediği 31 Aralık 2004'ten bu yana vergi oranlarında yaklaşık 10 puanlık bir düşüş yaşandığını açıklasa da, 1 litre benzinden alınan vergi rakamındaki yükseliş dikkat çekiyor. Buna göre son beş yılda 1 litre benzin için ödenen verginin miktarı 1,71 liradan 2,45 liraya yükseldi.

Akaryakıt fiyatları 31 Aralık 2004'e kadar kamu eliyle belirleniyordu. 1 Ocak 2005'ten itibaren fiyatlar tamamen serbest bırakıldı. Bu tarihten sonra benzin fiyatlarında rekabet beklenirken, tam aksine fiyatlarda sürekli yükseliş gözlendi. Bu zamların akaryakıt şirketlerinin kâr paylarını artırması üzerine yaşandığını ortaya çıkarması üzerine Enerji Piyasası Düzenleme Kurumu (EPDK) devreye girdi. Üst Kurul, şirketleri uyardıktan sonra Temmuz 2009'da 'tavan fiyat' uygulaması başlattı. Bu girişim fiyatlarda 20 kuruşluk bir indirim sağladı. Ancak Maliye, tavan fiyatın bitmesiyle birlikte akaryakıt ürünlerine 20 kuruşluk vergi artışına gitti ve ucuzluk dönemi sona erdi. Maliye'nin aynı yıl sonu tekrar vergi artışına gitmesi üzerine 1 litre benzinin yaklaşık yüzde 70'i vergi oldu.

Devletin akaryakıt fiyatlarını son kez belirlediği 31 Aralık 2004'te 1 litre benzin 2,29 liradan satılıyordu. Bu rakamın 1,71 lirası vergi olarak alınıyordu. Aynı dönemde verginin litredeki payı yüzde 74 seviyesindeydi. 1 Ocak 2005'ten itibaren akaryakıt fiyatlarını özel şirketler belirlemeye başladı. Bu tarihten 5 yıl sonra 10 Aralık 2010'da 1 litre benzin, istasyonlarda 3,84 liradan satılmaya başlandı. Verginin payı yüzde 64,5'e düşerken, alınan verginin miktarı litrede 2,45 liraya çıktı. Akaryakıt fiyatlarının tespitinin devletten özel şirketlere geçtiği 5 yıllık dönemde alınan vergi oranlarında gerileme olurken, bir litrede ödenen vergi tutarında benzinde 0,77 lira, kırsal motorinde 0,62 lira ve LPG'de (otogaz) ise 0,46 lira artış oldu.

Diğer taraftan Başbakan Erdoğan'ın talimatıyla Ankara'da yapılan zirve sonunda EPDK, Tüpraş ve 48 akaryakıt firmasını acil koduyla davet etmişti. Çağrılmayan bayiler "Biz olmadan karar alamazsınız" diye tepki gösterince son dakikada EPDK zirveyi iptal etti. EPDK'nın dün yapılması beklenen zirveyi önümüzdeki günlerde gerçekleştirmesi bekleniyor.

Akaryakıtta vergi oranı düştü, alınan tutar arttı

En pahalı benzin Van'da, en ucuz il Kocaeli

Türkiye'de, il merkezleri içinde, 3 büyük dağıtım firmasında, şu anda en pahalı benzin Van'da, en ucuz benzin ise Kocaeli'nde satılıyor. Dün yapılan fiyat indirimi sonrası, POAŞ, BP ve OPET bayilerinden yapılan derlemeye göre, en pahalı benzinin satıldığı Van merkezde 95 oktan kurşunsuz benzinin litresi 3,93 ile 3,94 liradan, 97 oktan kurşunsuz benzinin litresi ise 3,95 ile 4 lira arasında değişen fiyatlarla satılıyor. En ucuz benzinin satıldığı Kocaeli aynı zamanda Tüpraş'ın en büyük rafinerisinin bulunduğu şehir. Kocaeli merkezde 95 oktan kurşunsuz benzinin litre fiyatı 3,77 ile 3,82 lira arasında, 97 oktan kurşunsuz benzinin fiyatı da 3,83 ile 3,89 lira arasında değişiyor.

Fiyatlar eski seviyesine geriler

Akaryakıt sektörü temsilcileriyle yoğun bir görüşme trafiği yürüten Enerji Bakanı Taner Yıldız, fiyatların düşmesi konusunda iyimser. Son dönemdeki fiyat artışlarına dikkat çeken Yıldız, benzine geçen aydan bu yana 7 kuruş zam yapıldığını ve fiyatın 3,75'ten 3,82'ye çıktığını kaydetti. Bunun ham petrol, rafineri, dağıtıcılar ve bayiler tarafı olduğunu ifade eden Yıldız, "Böyle bir zincir içinde Sayın Ali Babacan'ın başkanlığında ilgili, ilişkili kuruluşlarla yaptığımız toplantıda indirim beklentimizin olduğunu da söylemiştik. Tüpraş buna icabet etti ve kendi fiyatının yüzde 2'si kadar bir indirim yaptı. Bu 2 kuruşa tekabül ediyor. Yani kasım ve aralık ayındaki 7 kuruşluk zammın 2 kuruşu rafine merkezi tarafından geri alınmıştı. Ben eski fiyata doğru bir düşmenin olacağını tahmin ediyorum. Dağıtım şirketlerinin de böyle bir eğilim içinde olacaklarına inanıyorum. Rafine merkezlerinden, Tüpraş'tan, dağıtım şirketlerinden, yaklaşık 51 tanedir, 14 bin 600 adet de takribi bayi var." dedi.

İsmail Altunsoy/Zaman