Bedelli çıkmadı, Maliye 2,6 milyardan oldu

Başbakan Erdoğan ile Genelkurmay Başkanı Başbuğ'un görüşmesinden bedelli askerlik kararı çıkmadı. Şartların oluşmadığı açıklanırken, uygulamanın terörle mücadeleye zarar vereceği belirtildi. Erdoğan'ın, 'Bedelli tamamen ortadan kalktı mı?' sorusuna 'hayır' cevabı dikkat çekti. Bu haber 2,6 milyar lira gelir bekleyen Maliye'yi de üzdü.  
 
Başbakan Tayyip Erdoğan'ın bedelli askerliği Genelkurmay Başkanı ile görüşeceğini açıklaması üzerine, binlerce genç dün Başbakanlık'taki toplantıya kilitlendi. Ancak görüşmeden olumlu karar çıkmadı. Başbakanlık'tan yapılan açıklamada, yükümlü sayısının TSK'nın ihtiyacını karşılamaması ve terörle mücadele üzerinde olumsuz etkilere neden olacağı gerekçesiyle uygun şartların oluşmadığı belirtildi. Açıklamada, "Ancak, bu konuda oluşan toplumsal beklentileri karşılamak üzere, orta vadede, mevcut askerlik sistemindeki farklı uygulamaları ortadan kaldıracak, askerlik sistemine ilişkin yeni yapısal düzenlemeler yapılmasının önemi ve gerekliliği üzerinde durulmuştur." denildi.

TBMM'deki 23 Nisan resepsiyonuna katılan Başbakan Erdoğan, bedelli konusundaki aldıkları karar konusunda 'haklı bazı gerekçeler' olduğunu söyledi. Erdoğan gazetecilerin sorusu üzerine, "Askerlik sisteminde yeni yapısal düzenlemelere ilişkin olarak çok çeşitlilik var. Bunların üzerinde duracaklar, bunları daha sade bir hale getirmek için çalışma yapılacak. O çalışma neticelendikten sonra açıklama yapılır. Bu tür açıklamalar bir neticeye kavuşmadan yapılırsa doğru olmaz." dedi. Başbakan, "Bedelli tamamen ortadan kalktı mı?" sorusuna, "Yo, şu anda biraz da terörle bağlantılı..." cevabını verdi.

Söz konusu haber, bütçe gelirlerini artırmanın yollarını arayan Maliye'yi de üzdü. Küresel krize karşı bir dizi tedbir paketi hazırlayan Maliye Bakanlığı'nın ajandasında bu kalemden elde edilecek gelirler önemli bir yer tutuyordu. Geçen yıl hazırlanan pakete göre bedelli askerlikten 2,6 milyar liralık gelir hedefleniyordu. Askerlik bedeli olarak kişi başı 10 bin dolardan hesaplanıyordu. İlk etapta uygulamadan 100 bin kişinin yararlanacağı tahmin ediliyordu.

23 Nisan sebebiyle Meclis'te düzenlenen resepsiyonda, Cumhurbaşkanı Abdullah Gül ile Başbakan Erdoğan arasında bedelli askerlikle ilgili ilginç bir diyalog yaşandı. Gül Erdoğan'a gazetecileri kastederek, "Arkadaşlar askerliği soracaklar." derken Başbakan açıklamayı yaptıklarını belirtti. Gül, "Biz de öğrenelim" derken Başbakan, terör sebebiyle bedelli askerliğin uygun olmadığını dile getirdi. Gül ise "Malumu ilan etmiş oldunuz." karşılığını verdi. Gazetecilerin bedelli askerliğe ilişkin sorularına muhatap olan Meclis Başkanı Mehmet Ali Şahin, "Ben de beklemiyordum zaten." derken Başbakan Yardımcısı Bülent Arınç şunları aktardı: "Buna şahsen yana olduğumu bir televizyon programında da söyledim. Ama Genelkurmay, Milli Savunma daha iyisini bilir. Benim bildiğim bir konu olsa, üzerine giderdim.'' MHP Genel Başkanı Devlet Bahçeli ise "Terördeki artış devam ediyor. Aynı zamanda belli aralıklarla şehitlerimiz oluyor. Bedelli askerlik yöntemini düşünmek, gündeme taşımak yakışık almaz." açıklamasını yaptı.

Başbakan Erdoğan'ın geçen hafta bir televizyon programında yeşil ışık yakması üzerine bedelli askerlik tartışmaları yeniden alevlenmişti. Erdoğan, konuyu Genelkurmay Başkanı ile görüşeceğini vurgularken, binlerce genç dün Başbakanlık'ta yapılan olağan görüşmeye kilitlendi. Alınan bilgilere göre, bedelli askerlik konusunda ekonomi yönetimi ise hazırlıklıydı. Küresel krize karşı geçen yıl bir dizi tedbir paketi hazırlayan Maliye Bakanlığı'nın ajandasında bu kalemden elde edilecek gelirler önemli bir yer tutuyordu. Bürokratların hesaplamalarına göre bedelli askerlikten 2,6 milyar liralık gelir hedefleniyor. Askerlik bedeli olarak kişi başı için 10 bin dolar hesaplanıyor.

1999'da çıkan ve 2000'de uygulanan bedelli askerlikten 70 binin üzerinde vatandaş faydalanmıştı. Düzenlemeden yararlanmak için üç taksit halinde 15 bin mark ödeme yapılmıştı. Bugünkü rakamlara göre bu bedel 15 bin liraya karşılık geliyor. 10 yıl önceki uygulamadan bütçeye giren rakam ise 1 milyar 100 milyon lira. Yeni düzenlemeye gidilmesi halinde ilk yıl yaklaşık 100 bin kişinin bu haktan faydalanmak için başvuruda bulunması bekleniyordu. İkinci yıl yaklaşık 75 bin başvuruyla toplam 2,6 milyar lira gelir hedefleniyordu. Milli Savunma Bakanlığı tarafından Meclis'te bir soru önergesine verilen cevaba göre 1987, 1992 ve 1999 yıllarında olmak üzere toplam 3 kez bedelli askerlikle ilgili düzenleme yapıldı. 1987'de 18 bin 433, 1992'de 35 bin 111 ve 1999 yılında da 72 bin 290 vatandaş bedelliden yararlandı. Maliye, geçen yıl dövizle askerlik bedelinin artırılmasını da planlamıştı. Bu kapsamda 5.112 Euro olan bedelin 7.500 Euro'ya çıkarılması planlanmıştı.

Erdal Şen/Ercan Baysal/Zaman