Avrupa'dan şok karar: Türkiye 13 yıl sonra küme düştü...

Başta Türkiye’nin Avrupa Birliği’ndeki (AB) geleceği ile geçen yıl Mart ayında varılan mülteci anlaşması ve Gümrük Birliği noktasında çok kritik görülen oylama sonucu, Türkiye’nin 2004 yılında tamamladığı ‘denetim süreci’ne geri alınması kararlaştırıldı.

AKPM, 45’e karşı 113 oyla Türkiye’yi siyasi denetime alma kararı verdi. Bu süreçte Türkiye’nin Avrupa İnsan Hakları Sözleşmesi’nin temel değerlerinin uygulanması denetlenecek.

Türkiye’nin ‘denetim süreci’ne alınmasının nedeni ise şöyle:

Son dönemde yaşanan insan hakları ihlâlleri, demokratik kurumların işleyişindeki sorunlar ve hukuk devleti normlarında yaşanan olumsuzluklar…

Bu kararla Türkiye, demokrasilerinde çok ciddi yapısal sorunlar bulunan Ermenistan, Azerbaycan, Gürcistan, Bosna-Hersek, Moldova, Sırbistan, Rusya ve Ukrayna ile aynı pozisyona düşmüş oldu.

PEKİ ‘DENETİM SÜRECİ' NE ANLAMA GELİYOR?

• Bu süreç, 1993 yılında oluşturuldu. Amacı ise 1989’da Berlin Duvarı’nın yıkılışının ardından Avrupa Konseyi üyesi olmaya başlayan eski Sovyet ülkelerinin Batılı anlamda demokrasiye geçişlerini kolaylaştırmaktı.

• Bir ülke denetim sürecine alındığında o ülkenin demokrasi, insan hakları ve hukuk devleti alanlarında yasal mevzuatlarını, Konsey’in 1949’dan bu yana oluşturmaya başladığı normlara uygun hale getirmesi gerekiyor. Denetim Komisyonu bu bağlamda “monitoring” (denetleme) sürecindeki ülkelerin uyarlamalarını ve uygulamalarını denetliyor.

• Ankara 1996’da başlayan bu süreçten yapılan reformlar sayesinde 8 yıl sonra 2004 yılında çıkmış ve “post-monitoring” olarak anılan “denetim sonrası diyalog” sürecine geçmişti.

• AKPM bünyesinde bugüne kadar denetim sürecinden çıkarıldıktan sonra yeniden bu sürece alınan başka bir ülke yok. Türkiye'nin bu süreçten çıkarılması AB ile üyelik müzakerelerine başlamasında önemli rol oynamıştı. Yani Türkiye’nin denetim sürecine dönmesi AB ile sürdürülen müzakerelere büyük darbe vuracak.

• AKPM bugünkü oylamasında Denetim Komisyonu tarafından önerilen kararı oylarsa Türkiye, demokrasilerinde çok ciddi yapısal sorunlar bulunan Ermenistan, Azerbaycan, Gürcistan, Bosna-Hersek, Moldova, Sırbistan, Rusya ve Ukrayna ile aynı pozisyona düşmüş olacak.

45'E KARŞI 113 OYLA

AKPM, Türkiye'yi siyasi denetim altına alma kararı verdi. AKPM, 45'e karşı 113 oyla Türkiye'yi siyasi denetime aldı.

KARAR TASARISINDA 35 MADDELİK TAVSİYE

Raporun görüşülmesinden sonra oylanan karar tasarısında ise Türkiye'ye 35 maddeden oluşan tavsiyelerde bulunuluyor ve AKPM ile Türkiye arasındaki iş birliğinin devam etmesi için bu tavsiyelerin yerine getirilmesi gerektiği ifade ediliyor.

Rapora dair AKPM Türk Delegasyonu Başkanı ve AK Parti Adana Milletvekili Talip Küçükcan'ın kaleme aldığı itiraz bildirisinde ise raporun ve karar tasarısının hatalarla dolu olduğu, Türkiye'ye karşı ayrımcı bir yaklaşımın sergilendiği ve tasarının kabulü halinde AKPM'nin Türk kamuoyu nazarında değerini kaybedeceği vurgulandı.

AKPM'nin Türkiye'nin teröre karşı mücadelesinde yanında olması gerektiğini kaydeden Küçükcan, ülke olarak FETÖ, PKK ve DEAŞ başta olmak üzere sayısız terör örgütüyle mücadele edildiğini ve getirilen uygulamaların bu tehditlere karşı olduğunu belirtti.

Türkiye'nin 1949 yılında kurucu üye olarak dahil olduğu AKPM'de 1990'lı yıllarda oluşturulan "denetim süreci" üye ülkelerde demokrasi, insan hakları ve hukukun üstünlüğü gibi Avrupa İnsan Hakları Sözleşmesinin (AİHS) temel değerlerini tesis etmeyi amaçlıyor ve uygulanmasını denetliyor. 1996'da bu sürece dahil edilen Türkiye, yapılan yapısal değişiklikler ve düzenlemeler sonrası 2004'te süreçten çıkarılarak "denetim sonrası izleme sürecine" dahil edilmişti.

KATİ PİRİ'DEN İLK YORUM

Avrupa Komisyonu Parlamenterler Meclisi'nin "Türkiye'yi denetim sürecine geri alması" kararı büyük yankı uyandırdı. 

Avrupa Parlamentosu Türkiye raportörü Kati Piri attığı tweet’le, “Avrupa Komisyonu temel haklar konusundaki ciddi problemler nedeniyle Türkiye’yi yeniden denetim sürecine aldı. Avrupa Konseyi’nin Türkiye’yi denetime alma konusundaki net kararından sonra şimdi AB’ye katılım görüşmelerinin durdurulmasına bir adım daha yaklaşıldı” dedi.

DIŞİŞLERİNDEN TEPKİ

AKPM’nin bu kararına hükümetten ilk tepki sert oldu. Dışişleri Bakanlığından yapılan açıklamada “Siyasi saiklerle alınan bu haksız kararı şiddetle kınıyoruz. İlişkiler gözden geçirilecek. Karar FETÖ gibi terör örgütlerine hizmet etmektedir. Karar art niyetli grupların yeni bir oyunudur” denildi.