200 bin kişiye iş yaratacak para var ancak Fon cimri
İşsizlere destek için kurulan ama IMF'nin bütçe kriterlerini tutturma aracı haline gelen İşsizlik Sigortası Fonu'nun kasasında tam tamına 16 katrilyon liralık fon birikti. Biriken para ile 200 bin kişiye iş imkanı yaratmak mümkün.
Ekonomik krizde işsiz kalanlara destek için kurulan İşsizlik Sigortası Fonu, hedefinden iyice şaştı. Kurulduğundan beri işsizlere yeterli para dağıtmadığı için eleştirilerine hedef olan Fon'un kasasında yaklaşık 16 katrilyon lira birikti. Hazine'nin verilerine göre (kişi başına iş yaratma maliyeti 82.5 milyar lira) yaklaşık 200 bin kişiye aynı anda kalıcı iş imkanı yaratacak bu para Fon'un kasasında bekletiliyor.
Fon'da biriken paraların iş yaratmada kullanılması durumunda toplam işsiz sayısının yüzde 10'una yeni istihdam alanları açmak mümkün. Oysa Fon, yeni iş alanları yaratmak bir yana, asıl görevi olan işsizlere destek işlevini de sınırlı olarak yerine getiriyor.
Fon'dan maaş alan kira bile ödeyemiyor
2 milyon 400 binden fazla işsizin bulunduğu Türkiye'de işsizlik fonundan Temmuz ayında sadece 91 bin 114 kişi yararlanabildi. Bu 'şanslı' kişilere 23 trilyon 534 milyar lira para dağıtıldı. Kişi başına ortalama 250 milyon lira düzeyinde işsizlik maaşı dağıtıldı, işsizlik maaşı alanlar bu parayla kira giderlerini bile karşılayamazken, işsizlik Sigortası Fonu'nun Temmuz ayı geliri dağıtılan toplam tutarın neredeyse 20 katini buluyor. Temmuz'da işçi ve işverenden 128 trilyon lira kesinti yapan Fon'un faiz kazançlarıyla birlikte toplam geliri 428 trilyon liraya ulaşıyor.
Fiyakalı bütçede Fon'un payı büyük
Sınırlı sayıda işsize yardım sağlayabilen işsizlik Sigortası Fonu, asıl katkıyı ise devlet bütçesine yapıyor. Bu iki yolla oluyor. Öncelikle Fon'un parasının tamamı Hazine kağıtlarında değerlendiriliyor. Böylece Hazine'nin borçlanma imkanı artırılıyor ve daha ucuz faizden borçlanması sağlanıyor. Diğer taraftan Fon'un bir başka katkısı ise bütçeye. Fon'un gelir-gider dengesi (faiz hariç) arasındaki fark, IMF'nin istediği faiz dışı fazla rakamını tutturmak için bütçeye gelir olarak yazılıyor (Aslında tam olarak bir aktarım yok. Sadece gelir fazlası faiz dışı fazla olarak gösteriliyor). Fon'un bu yolla faiz dışı fazlaya yaptiğı katkı sadece geçen Temmuz ayında 151 trilyon lirayı bulurken toplam tutar 6.2 katrilyon liraya ulaşti.
Hükümetin bu gelirden vazgeçmek gibi bir niyeti de yok. Bu durumun işsizlere ödenen maaşların komik düzeyde kalmasında ve fondan maaş almanın da çok zor oluşunda etki yaptiğı belirtiliyor.
Oğuz Karamuk/Vatan
